Hepsini sev, birkaç kişiye güven, hiç kimseye yanlış yapma
William Shakespeare
İster evlilik ve arkadaşlık ilişkisi ya da romantik bir ilişki olsun, her türlü birliktelik ihanete açıktır. Üstelik türü ne olursa olsun, ihanet acı vericidir. Burada belirleyici olan ise ilişkinin yoğunluğudur. İlişki ne kadar yoğunsa, ihanetin etkisi de o kadar can yakıcıdır. Ancak araştırmacılar ihanet travmasının en çok romantik ilişkilerde zarar verici olduğunun altını çizmektedir. Bununla birlikte ihanete uğrayan kişi karşı tarafa bir destek ya da korumayla bağlıysa, bu gibi durumlarda ilişki devam edebilmektedir. Şu halde romantik ilişki hayatta kalmak için değil ama, duygusal destek ve aşk için bağımlılıkla sürdürülebilir. Sözün açıkçası ihanet ya da aldatılmak, üstesinden gelmesi zor bir hayat tecrübesidir. Bu yazımızda ilişkiler çerçevesinde ‘ihanet’ konusunu ele alıyoruz.
Başlıklar
İhanetin Dayanılmaz Ağırlığı
Yazının başlangıcında ihanetin acısını belirleyen en önemli şeyin, ilişkinin yoğunluğu olduğuna değinmiştik. Uzmanlar ihanet karşısında özellikle çok güvende olduğunu, her şeyin yolunda gittiğini düşündüğü bir ilişki yaşayanların, çok daha ağır bir travma yaşadıklarını belirtiyor. Yaşanan travmayı ağırlaştıran bir diğer etken de, aldatmanın kiminle gerçekleştiği. Ne yazık ki aldatılan kişi karşı tarafı tanıyorsa, durum çok daha zor bir hal alıyor. Çünkü güven duygusu aldatılan kişi için iki kez sarsılmış oluyor, hem aldatan için hem de aldattığı kişiyle ilgili olarak.
İhanetin Sonuçları
İhanete uğrayan kişinin tepkileri genellikle duygusal açıdan öne çıkmaktadır. Araştırmalar, ihanete uğrayan kişilerde öncelikle öfke ve suçluluk duygularının görüldüğünü belirtiyor. Öfke ve kızgınlık daha çok karşı tarafa yönelirken, suçluluk duygusu kişinin doğrudan kendisini hedef alıyor. Suçluluk duygusu, aldatılan kişinin yetersizlik hissetmesiyle sonuçlanırken, kişi içine kapanabiliyor. Ayrıca ileriye dönük olarak yeni girdikleri ilişkilerde de çok daha tutucu davranabiliyorlar. Aldatılan kişilerde en çok rastlanan ruhsal sorunlar; depresyon, anksiyete, şüphe ve inanç kaybı oluyor. Fiziksel olarak ise; uyku sorunları, baş ve mide ağrıları görülebiliyor. Duygusal ilişkiler aynı zamanda ait hissetme ve sosyal bağlılık ihtiyaçlarını da karşıladığı için, gelecekte bu durumlara yönelik kaygılar taşındığı da görülebiliyor.
İhanetin Sebepleri Nelerdir?
İhanet etmek, hem kadın hem de erkek için geçerli olan bir durumdur. Ancak yine her iki cins için de söylenebilir ki, tek bir sebebi yoktur. Araştırmalar erkeklerin daha çok cinsel haz arayışı nedeniyle, kadınların ise duygusal nedenlerle ihanete yöneldiklerini belirtmektedir. Bununla birlikte ihanet etmek pek çok farklı nedene dayanmaktadır. Bu sebepler biyolojik, psikolojik hatta sosyolojik olabilir:
- Beklentilerin yüksek tutulması: Özellikle tüketim çağını yaşadığımız günümüz koşullarında, bireylerin ilişkilerden beklentileri de artmış durumdadır. Yani hem her şey ilk günkü gibi kalsın, hem de heyecan artarak devam etsin, düşüncesi hâkim durumdadır.
- Yalnızlık ve umutsuzluk hissi: Bazen karşılanmamış duygusal ya da fiziksel ihtiyaçlar kişileri aldatma eğilimine yöneltebiliyor. Bu durumda aldatan kişi bu eksikleri bir başkası üzerinden giderme yoluna gidiyor.
- Cinselliğin zorunluluk haline geldiğini düşünmek: Özellikle uzun süreli ilişkilerde, evliliklerde, cinsel haz yerini rutin bir cinsel ilişkiye bırakabiliyor. Bu durumda eşler, cinsel haz alabilecekleri arayışlara girebiliyorlar.
- Dile getirilmeyen sorunlar: Ne yazık ki çoğu çift sorunlarını konuşmak yerine üstünü kapatmayı tercih ediyor. İletişimin olmadığı ilişkilerde, taraflar kendilerini anlayacak birilerinin arayışına girebiliyorlar.
- Çocukluk travmaları: Çok uzaklarda kalmış gibi görünse de çocukluk yaşantıları güne yansıyabilmektedir. Çocukluktaki istismar ve ihmaller, sağlıklı bir ilişki yaşamanın önündeki en büyük engellerdir.
- İlişkinin baskın tarafı olmak: Bazen eşler arasında güç gösterisi ya da rekabet amaçlı aldatmalar yaşandığı da olmaktadır.
İhanetin Sınırları Var mıdır?
İnternet hayatımıza girdiğinden beri ilişkiler hakkındaki algı ve tutumlarımız da değişime uğradı. Şüphesiz ihanete uğramak da bunların başında geliyor. Her şey bu kadar iç içe geçmişken, neyin ihanet sınırına girdiği ya da girmediğini ayırt etmek zor hale geldi. En basit şekliyle eskiden ihanet davranışı için, ilişkiye bir üçüncü kişiyle fiziki temasın dâhil olması gerekirdi. Oysa günümüz koşullarında iki insanın internet aracılığıyla bir araya gelmesi, ihanet sayılması için yeterli oluyor. Peki günümüz dünyasında en çok neler ihanet olarak sayılıyor? Gelin kısaca bir göz atalım:
- Sanal ortamda flörtleşme: Flört, iki kişinin karşılıklı bakışması, sohbet etmesi olarak sayılan bir iletişim şeklidir. Oysa günümüzde internet ortamında konuşmak, görüşmek de flörtleşme, dolayısıyla ihanet kapsamına girebiliyor.
- Sosyal medya mucizesi: Mucize terimini gerçekten hak eder mi bilinmez, ama eski arkadaşları, tanıdıkları hatta sevgilileri bulmaya yaradığı için, sosyal medya da bir ihanet aracı sayılabiliyor.
- İlişki resmen başlamamıştı ki! İşte günümüz dünyasından bir çıkmaz daha. Henüz tam olarak adı konmayan bir ilişkide, aynı anda birden fazla kişiyle görüşmek ihanet sayılır mı? Galiba bu noktada kişilerin karşılıklı bakış açısı ve değerlendirmeleri devreye giriyor.
İhanet Sonrası Baş Etme Yolları Nelerdir?
İhanetle yüzleşen bir ilişki sonrasında ilk karşılaşılan durum, aldatılan kişinin güven duyma sorunudur. Aldatan eşe bir şans verilse bile, güven ortamının oluşması aylar hatta yıllar sürebilmektedir. Şu halde yapılacaklar nelerdir? İhanete rağmen bir ilişkiyi sürdürme kararı verildiyse, dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmakta:
- Kaçmak yerine onaylamak: Yüzleşmek cesaret ister, ancak iyileşmek için gereken ilk adımdır. Aldatılmak ciddi sonuçlara yol açan travmatik bir durumdur. Durumu kabul etmek ise iyileşme sürecini hızlandıran bir adımdır.
- Aldatılma sonrasında en çok yaşanan duygular, öfke, kızgınlık, suçluluk ve kederli hissetmektir. Duygusal farkındalık, bu duygularla daha doğru bir şekilde baş etme gücünü artıracaktır.
- İhaneti kabul etmek ve bununla yüzleşmek kolay değildir. Bu nedenle en güvenilen insanlardan destek almak, onlarla paylaşmak acının üstesinden gelmek için yardımcı olacaktır.
- Profesyonel destek almak. İhanetin sonuçlarını kabul etmek zaman alır. Bu süreçte psikolojik ve fizyolojik olarak destek almak, daha kolaylıkla geçirilmesini sağlayacaktır.
İhanete Rağmen Bir İlişki Sürdürülebilir mi?
İhanet sonrasında affetmek ve bir ilişkiyi yeniden sürdürmek mümkün mü? Bu, hem duruma hem de aldatan ve aldatılan kişiye göre değişiyor. İlk olarak aldatılan kişinin karşı tarafı algılama şekli önem kazanıyor. Aldatanın bunu kasıtlı olarak yaptığı görüşü hâkim olduğunda, uzlaşmak da zorlaşıyor. Bu nedenle her iki taraf için de önemli olan, affettirme ve affetme tutumları oluyor. Bu doğrultuda iki tarafında ‘affetme’ duygusuna hazır olması gerekiyor. Aldatan kişi tarafında affetmek, kendini, eşine verdiği zararı ve belki çevresine karşı olan olumsuz ve kaba davranışları için olabilir. Ayrıca kendini gerçekten affettirme yolunda gösterdiği çaba da, aldatılan taraf için ikna edici olabilir. Öte yandan aldatılan kişi için affetmekse, öfke ve kin gibi yıkıcı duyguların zarar verici etkilerinden kurtulmak içindir. Üstelik affetmek, ister ilişkinin yeniden devamı, isterse günlük hayatın devamı için olsun sevgi, güven ve umut gibi olumlu duyguların yeniden yaşanmasını sağlar. İhanet yıkıcı etkileri olan bir davranıştır. Ancak hayatın devam ettiği düşünüldüğünde, sevdiklerine sığınmanın ve bir uzman desteği almanın iyileşme sürecini hızlandırması açısından önemini belirtmek gerekir.