Bir Narsistle Birlikte Olmak

Pınar ve yerin güzelliği çeker onu kendine,

Uzanır Narkissos av yorgunluğu ve

sıcağın verdiği ağırlıkla yere.

Ovidius

Nergis çiçeğine adını veren Narcissus efsanesi, Latin şairi Ovidius’un dizelerinde böyle dile getirilir. Yunan mitolojisine göre genç ve yakışıklı Narcissus, tüm perilerin peşinden koşturduğu ancak asla yüz bulamadıkları biridir. Echo adındaki nehir perisi de Narcissus’a âşık olur. Ancak aşkına karşılık göremeyince üzüntüden ölür ve geriye, zaman içinde yankılanan sesi kalır. Bunun üzerine tanrılar Narcissus’u cezalandırırlar. Bundan sonra Narcissus, sudaki yansımasını bir peri sanarak ona âşık olur. Bu karşılıksız aşk sonucunda günden güne eriyerek ölür. Efsane böyledir ve Narcissus’un hikâyesi, insanlığın bin bir yüzünden birini tanımak için yol gösterici olur.

Yukarıda yer verdiğimiz bu efsane bir insanlık haline, ‘Narsizm’e ayna olur. Narsizm kısaca ‘kendini sevme’ olarak açıklanmaktadır. Sağlıklı koşullar içinde insanın kendini sevmesi, dengeli bir iç dünyayı ifade eder. Kendini seven, kendine değer veren insan beraberinde tutarlı, dengeli ilişkiler de sürdürebilir. Araştırmalar narsizmi olağan şartlar altında ve günlük yaşamı zorlaştırmadığı takdirde ‘normal’ olarak nitelendiriyor. Ancak bu durum kişinin günlük yaşamı akışı bozulmaya başladığında, bir işlevsel bozukluk olarak algılanıyor. Psikoloji bilimi bu efsaneden esinlenerek, hastalıklı narsizmi inceleme altına almıştır. Hastalıklı ya da patolojik narsizm, aşırı kişilik düşkünlüğünü, kişinin kendisine hayran olunması ihtiyacını içermektedir. Bununla birlikte narsist kişilik bozukluğuna sahip olanlar, başkaları üzerine empati kuramaz ve benmerkezcidir. Bu doğrultuda hastalıklı narsizme sahip insanlarda aile içinde, yakın ilişkilerde önemli sorunlar yaşandığı görülür.

Bir narsist için en önemli şey kendisinin önemli olduğu düşüncesidir. Onlara göre kendileri eşsiz bir güzelliğe-yakışıklılığa ve zekâya sahiptir. Etraflarında ancak kendileri gibi olduğuna inandıkları zeki ve hoş insanları barındırırlar. Çevreleriyle olan ilişkileri ise onaylanmak ve sevilmek üzerine kuruludur. İlişkilerinde bu tutumların yoksunluğu onlar için iç karartıcı, hatta hayal kırıklığı yaratıcıdır. Böyle bir durumla karşılaştıklarında ise öfke ile karşılık verirler. Üstelik başka insanlardan beklentilerine karşılık, empati yoksunudurlar. Yüksek narsistik özellikler taşıyan insanlarla aşk, iş ve aile ilişkileri yaşamak son derece yorucu, zor ve bazen de zarar verici olmaktadır. Narsistler, ihtiyaçlarını elde etmek için başkalarını adeta tüketen ruh emicilerdir. Diğer insanlara empati duymadıkları gibi bencilce davranışlarından ötürü suçlu da hissetmezler.

Araştırmalara göre hastalıklı yani patolojik narsizm, toplumun çok az bir kesiminde görülmektedir. Elbette bunu tanımlamak psikoloji biliminin ve psikologların alanına girse de karşınızdaki insanın narsist özellikler taşıdığını anlayabilirsiniz. Aşırı hayranlık duyulma ihtiyacı ve kendini beğenmişlikle beraber başkalarına karşı empati yoksunluğu, narsist bir insanın en belirgin özellikleridir. Sürekli bu davranışları gösteren birinin narsist olması muhtemeldir.

Pek çok insan, özellikle günümüz koşullarında mükemmel insanı ve mükemmel ilişkiyi arıyor. Yeni başlayan bir ilişkide hediyeler, ilgi göstermek, romantik jestler, karşı tarafı çekici hale getiren ilk unsurlar olarak sayılıyor. Böylece yeni partner yavaş yavaş tüm hayatın içine doğru yayılmaya başlıyor. Narsist bir kişi bunu son derece bilinçli bir üslupla yapar. Böylece ilişkide diğer tarafı tüm sevgi, ilgi ve diğer ihtiyaçlar için kendisinin mükemmelliğine bağımlı hale getirir. Bu, aynı zamanda ilişkinin değiştiği noktadır. Kişi bay ya da bayan mükemmele bağımlı olduğunu fark ettikten sonra gerçek de su yüzüne çıkar. Artık ilişkinin merkezinde narsist olan taraf vardır. Önemli olan onun yapmak istedikleri ve benmerkezci yaklaşımıdır.

Bir narsistle ilişki içinde olmak, zor olduğu kadar zararlı ve tehlikeli de olabilmektedir. Her şeyden önce narsist olan taraf zarar verici davranışlarına devam ettiği sürece, sıkıntıyı yaşayan karşısındaki partneri olacaktır. Narsist bir ilişkinin içinde olan insanlar bir takım risklerle karşı karşıya kalmaktadır. Öncelikle narsistin karşısındaki partner için en büyük duygusal risk, kendi duygularını gizlemek zorunda kalmasıdır. Beklentileri doğrultusunda hareket edilmesi, tam da narsist kişinin istediği şeydir. Aksi takdirde ise her şey kasıtlı bir sataşma olarak algılanır ve durum daha da zorlaşır. Üstelik zamanla daha da baskın hale gelen duygusal tacizler karşısında, partner hassas noktalarından yakalanır. Böylece kişi değersizlik duygusu içinde giderek yalnız bir hale gelir.

Narsist kişiliğe sahip olan insanlarda en çok görülen eğilimlerin başında fiziksel ve duygusal şiddet yer alır. Aşırı öfke patlamalarına kaba kuvvet eşlik edebilir. Üstelik bazı narsistlerde alkol bağımlılığı ya da madde bağımlılığı olması da olasıdır. Bu durum fiziksel yaralanmaları da beraberinde getirir. Çoğu zaman narsistler için partnerinin duygusal ve ruhsal durumunun bir önemi bulunmamaktadır. Partnerin duygusal bağı ya da hassasiyeti, onun için vurucu bir silahtır. Böylece karşısındakini küçümser ve ezici davranışlar gösterir.

Yukarıda dile getirdiğimiz tüm bu sıkıntılardan uzaklaşmanın ilk adımı, ilişkiyi sona erdirmeye karar vermektir. Bu elbette uygulanması ve yönetmesi zor bir süreçtir. Her şeyden önce narsist partner bu kararın uygulamaya geçtiğini fark ettiğinde, işler daha da zorlaşacaktır. Böyle bir duruma hazırlıklı olmak için profesyonel destek almanın yanı sıra yapılabilecek şeyleri aşağıda sıraladık:

Narsist partnerle olan ilişkisini bitirmek üzere olan ya da bitiren kişiler için sorun hemen çözümlenmiş sayılmıyor. Şu durumda bile tedbirli olmaya devam etmekte fayda vardır. Zira narsist kişi için bu ayrılık bile, eski partnerinin güç kazanmasını engellemeye dönük bir stratejiye dönüşebilir. Eski narsist partner herhangi bir zamanda iletişim kurmaya çalışabilir. Bu kimi zaman bir kısa mesaj ya da sosyal medya iletişimi hatta telefon olabilir. Üstelik daha çok sevgi ya da özlem içeren bir içeriğe sahiptir. Aşağıda buna dair bazı örneklere yer verdik:

Eski narsist partnerle ilişki tamamen sona erdi. Ancak o bir şekilde, çeşitli yollardan iletişim kurmaya çalışabilir. Bu durumda yapılacak bazı şeyler var. Öncelikle sosyal medya kanallarıyla ya da arkadaşlarıyla olan iletişimi tamamen engellemek gerekir. Narsist kişi kendisinin ya da başkalarının hayatıyla ilgili tehdit etme endişesi yaratabilir. Bu durumda gerekli yerlere bilgi vermek en doğrusudur. Bir diğer iletişim şekli, sahte değişim vaatleriyle cezbedici olmaya çalışmasıdır. Bu bilinçli yapılan bir şeydir ve ilişkinin ilk zamanlarındaki güzel anıları hatırlatmaya yöneliktir. Onca şeye katlandıktan sonra duygusal davranıp, kandırmasına izin vermemelidir. Şu halde profesyonel destek almanın, bu zorlu süreci atlamanın en önemli yollarından biri olduğunu unutulmamalıdır.